İÇ MEKÂN ÇEVRE KALİTESİ

Kendinizi sürekli yorgun ve halsiz mi hissediyorsunuz? Zamanınızın verimsiz geçtiğini mi düşünüyorsunuz? Evet, bunlar kişisel sebeplerden kaynaklı olabilir ancak içinde bulunduğunuz yapının sizi olumsuz etkileyebileceği aklınıza geldi mi?
İyi olma hali, ingilizcede “well-being” kelimesi canlılar için fiziksel ve mental iyi olmayı ifade etmektedir. Bu durum bütüncül olup yapılar içinde geçerlidir. Yeşil binaların çevrenin yanı sıra kullanıcıları üzerindeki etkileri yapının “iyi olma” durumunu oluşturmaktadır. İç mekân kalitesinin yüksek olması kullanıcıların da yaşam kalitesini arttırmaktadır.
İç mekân kalitesi aşağıdaki kriterlerin sağlanması ile arttırılabilir:
Hava kalitesi,
Isıl konfor,
Akustik konfor,
Doğal ışık ve manzara

1-) Hava Kalitesi
Temiz hava temel insan hakkıdır. Sigara dumanının iç mekânlara ulaşmasına izin verilmemelidir. Açık alanda belli noktalarda kullanımına izin verilerek sınırlanmalıdır. Karbondioksit yoğunluğu ve havadaki partikül maddeler iyi havalandırma ve filtrasyon yapılarak kontrol altında tutulmalıdır. Bunlar dışında iç mekân malzeme seçimleri bilinçli yapılmalıdır. Birçok boya ve yapıştırıcının sağlığa zararlı uçucu organik bileşik içerdiği göz önünde bulundurulmalıdır.
2-) Isıl Konfor
İnsanın çevresiyle olan enerji dengesi ısıl konforunu oluşturmaktadır. Yapı kullanıcılarının ihtiyaçları ve mekânların işlevi doğrultusunda planlama yapılmalıdır. Örneğin Hatay’da tasarladığımız yönetim binasının mekânsal kurgusu minimum enerji kullanımı ile maksimum ısıl konfor sağlanmasına yönelik yapılmıştır. Güney cephe boyunca günde 1 veya 2 saat kullanılacak mekânlar dizilmiştir. Bu mekânlar binanın güney cephesinde tampon görevi görerek binayı serin tutmaktadır. Böylelikle kuzey tarafta yer alan ofislerde ısıl konforu daha az enerjiyle sağlamak mümkün hale gelmiştir.

3-) Doğal Işık ve manzara
İç mekânlarda yeterli günışığı sağlanması yapay aydınlatma ihtiyacını azaltır. Böylelikle enerji üretim ve tüketiminden kaynaklanacak etkiler de indirgenir. Yapı içine daha fazla gün ışığı almak veya ışığı kontrol etmek için bant pencereler, ışıklıklar, ışık rafları, ayarlanabilir jaluziler kullanılabilir.
Ve tabii ki manzara, iyi olma halini belki de çok etkileyen unsurlardan biridir.
4-) Akustik Konfor
Gürültü, insanların hayat kalitesini ciddi biçimde etkileyen bir faktör. Dolayısıyla yapı işlevi doğrultusunda akustik hesaplamalar yapılarak gürültüye yönelik önlemler alınmalıdır. Mimari olarak temelde yapılabilecekler akustik malzeme kullanmak, bölücü duvarları kalın ve yoğun malzemeden seçmek, mekânlar arası geçişlerde hava boşluğu oluşturmak olarak sıralanabilir.

MALZEME VE KAYNAKLAR

Çevrenizde gördüğün her objenin gömülü bir enerjiye sahip olduğunu ve çevresine etki ettiğinin farkında mısınız? Gömülü enerji, bir malzemenin üretimi için gerekli hammaddenin çıkarılması, işlenmesi, malzemenin üretimi ve şantiyeye teslimi için gereken toplam enerjidir. Araştırmalar, binaların ömrü boyunca operasyonel faaliyetler için harcadığı enerjinin bina malzemelerinin içerdiği gömülü enerjiye kıyasla daha az olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra, sürdürülebilirlik için malzemenin sadece kendisini değil, tüm yaşam döngüsünü ele almak gerekmektedir. Malzeme için harcanan kaynak, enerji, kullanım ve ömrünü tamamladıktan sonraki süreçler düşünülmelidir.

1-) Sürdürülebilir malzeme kullanmak
Tasarım sürecinde malzeme seçerken tıpkı bilinçli bir tüketici gibi, malzemenin yaşam döngüsü boyunca kullanacağı kaynakları ve bundan oluşan çevresel etkiyi değerlendirmek gereklidir. Sürdürülebilirlik konusunda uzman belgelendirme kuruluşları araştırılarak onaylı ürünler tercih edilebilir. Mesela “the Forest Stewardship Council (FSC)” tarafından sertifikalı ahşap ürünlerin ormanlardan çevresel olarak sürdürülebilir bir biçimde elde edildiğini göstermektedir.
2-) Atık yönetimi & Tekrar kullanım & Geri dönüşüm
Yapı sektörü gezegendeki doğal kaynakların %40’ını tüketmekte ve katı atıkların yine %40’ını üretmektedir. Yeni yapılacak bir bina için mevcut kaynaklar en az düzeyde nasıl harcanır ve yaşam döngüsü tamamlanıp yıkılınca çıkan malzemeler nasıl değerlendirilir gibi soruların cevabı için atık yönetimi planlamak gereklidir. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı, inşaat atıklarının azaltılması için öncelik sırasına göre kaynak kullanımının azaltılması, tekrar kullanım ve geri dönüşümü önermektedir.